.jpg)
Tên tự gọi: Ba-na.
Tên gọi khác: Bơ Nâm,
Roh, Kon Kđe, Ala Kông, Kpang Kông...
Nhóm địa phương: Rơ
Ngao, Rơ Lơng (hay Y Lăng), Tơ Lô, Gơ Lar Krem.
Dân số: 227.716 người
(Tổng cục Thống kê năm 2009)
Ngôn ngữ và chữ viết: Tiếng
nói thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khơ Me (ngữ hệ Nam Á). Người Ba - na chưa có chữ viết
riêng.
Nguồn gốc lịch sử: Dân
tộc Ba-na là một trong những cư dân sinh tụ lâu đời ở Trường Sơn - Tây Nguyên.
Địa bàn cư trú: Cư trú tập
trung tại tỉnh Gia Lai, Kon Tum và miền Tây của Bình Ðịnh, Phú Yên và Khánh
Hòa.
Đặc điểm kinh tế: Canh
tác lúa trên ruộng khô và rẫy. Việc làm ruộng nước ngày càng phát triển. Vườn
chuyên canh và vườn đa canh cũng xuất hiện từ lâu. Công việc chăn nuôi và các
nghề thủ công như: đan, dệt, gốm, rèn đảm bảo nhu cầu cuộc sống.
Phong tục tập quán
Ăn: Người Ba-na ăn
cơm tẻ. Nam, nữ đều thích ăn trầu, hút thuốc lá cuốn và uống rượu cần.
Ở: Ở nhà sàn,
cửa ra vào mở về phía mái, trên hai đầu đốc đều có trang trí hình sừng. Nhà
Rông dựng lên giữa làng là nơi diễn ra mọi sinh hoạt chung của cộng đồng làng
như giáo dục thanh thiếu niên, tổ chức nghi lễ, hội làng, xử án...
Phương tiện vận chuyển: Chủ
yếu là cái gùi cõng trên lưng.
Hôn nhân: Từ xưa, hôn
nhân một vợ, một chồng là nguyên tắc cơ bản trong việc xây dựng gia đình. Hình
thức luân cư sau lễ cưới rất phổ biến. Kết thúc các chu kỳ luân cư (ở bên vợ rồi
ở bên chồng), đôi vợ chồng ra ở riêng.
Tang ma: Khi có người chết
thì thổ táng, lúc đoạn tang thì làm lễ bỏ mả, dựng nhà mồ và tượng mồ.
Lễ hội: Nhiều lễ hội gắn với
chu kỳ sản xuất và vòng đời.
Tín ngưỡng: Người
Ba-na thờ nhiều thần. Họ có nhiều nghi lễ liên quan đến nông nghiệp. Hồn lúa được
coi trọng. Một bộ phận theo đạo Công giáo và Tin lành.
Trang phục: Nam đóng khố,
nữ quấn váy, nửa thân trên để trần hoặc mặc áo cánh ngắn chui đầu. Ngày lạnh,
người Ba-na thường khoác thêm một tấm vải choàng qua đầu
Đời sống văn hóa: Người
Ba - na có kho tàng dân ca phong phú, phổ biến là điệu hmon và roi. Nhạc cụ
cũng rất đa dạng, độc đáo (bộ dây, bộ hơi và bộ gõ...). Trường ca, Truyện cổ của
dân tộc Ba - na cũng là những tác phẩm dân gian cổ truyền độc đáo, có giá trị
trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam bởi Ba-na là một trong 54
dân tộc của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
